همانطور که می‌دانید “هنر” جایگاه بسیار ارزشمندی نزد مردم ایران باستان داشته است. یکی از هنرهایی که با ورود اسلام به ایران، بین اساتید هنر و خطاطی و… جان دوباره‌ای گرفت و تبدیل به یکی از برجسته‌ترین هنرهای ایرانی-اسلامی شد، هنر تذهیب است.

“تذهیب” لغتی عربی است که از ریشۀ ذَهَب (به معنی طلا) گرفته شده است. تذهیب را زر اندود یا طلاکاری نیز می‌نامند. 

دلیل این نام‌گذاری استفاده از محلول‌های طلا و سایر رنگ‌ها و محلول‌های براق و درخشان برای طراحی نقوش تذهیب بوده است. البته لغت تذهیب را در اصطلاح می‌توان به معنی آراستن نیز دانست. چرا که هدف اصلی هنر تذهیب، آراستن انواع کتب، بنا و… است.

اما تذهیب چیست؟

در واقع می‌توان گفت تذهیب تعریف دقیق و محدودی ندارد و به طور کلی شامل ترکیب طرح‌های اسلیمی توأم با خطوط، شاخ و برگ‌ها، و طرح‌ انواع گل، پرندگان و حیوانات و… است که به صورت در هم تنیده طراحی و پرداخت می‌شود.

هنر تذهیب از ابتدا تاکنون در تزئین جلد و حاشیه‌های صفحات کتب مختلف به ویژه “قرآن کریم”، روی پارچه‌ها، ظروف سفالی، قالی‌ها و همینطور نقش و نگارهای بناهای مختلف به کار گرفته می‌شود.

هنر تذهیب ایرانی تاریخچه‌ای بسیار کهن دارد و سابقۀ آن به دورۀ ایران باستان برمی‌گردد. اما با رواج اسلام در ایران، این هنر برای اهداف مذهبی به کار گرفته شد و به همین دلیل نیز در زمرۀ هنرهای مذهبی و اسلامی قرار گرفت. همینطور با گذشت زمان و دوره‌های تاریخی مختلف نیز توسط اساتید تذهیب هر زمان، دستخوش تغییراتی شده است. برای مثال در ابتدای عمر تذهیب، طرح‌های پرندگان چندان به چشم نمی‌خورد. اما هنرمندان رفته رفته این دسته از نقوش را هم در تذهیب گنجاندند و به همین ترتیب هنر تذهیب را به مرور بسط و گسترش دادند. بنابراین از همان زمان تاکنون، تذهیب ایرانی یکی از مهم‌ترین شاخه‌های هنر محسوب می‌شود.

تذهیب را نمی‌توان به یک شاخه از هنر محدود کرد. چرا که وسعت این هنر بی‌نظیر بسیار گسترده‌تر از این‌ است. به طوری که هنر تذهیب، خود نیز دارای سبک‌ها و مکاتب مختلفی است. مکاتب مختلف تذهیب بر اساس سبکی که در هر دورۀ تاریخی مرسوم بوده و بین هنرمندان رواج داشته است تعیین می‌شود. به عنوان مثال بعضی از مکاتب تذهیب شامل بخارا، سلجوفی، صفوی و… است. جالب است بدانید که بعضی از این مکاتب نیز به زیر شاخه‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند که هر یک از آنها مربوط به سبکی است که در یک شهر خاص در آن برهۀ زمانی به کار گرفته می‌شده است.

اکنون شما می توانید با مراجعه به دسته بندی وکتور تذهیب و حاشیه، در سایت بای سل، هر آنچه برای طراحی آثار خود از شاخه تذهیب و حاشیه نیاز دارید را در قالب فرمت های eps, png. psd, cdr. ai و... را دانلود نمایید.